Τα περσυνά «sweet movies» μου

Επανέρχομαι στο σινεμά. Κοιτάζοντας τώρα από κάποια χρονική απόσταση τις περσυνές ταινίες. Η αξιολόγηση μου εμπεριέχει το υποκειμενικό και μόνο στοιχείο. Μη σας παραμυθιάζουν οι ειδικοί και οι αυθεντίες με αναλύσεις! Μια ταινία σε άγγιξε ή δεν σε άγγιξε. Βγήκες με ένα αίσθημα ψυχικής πληρότητας από την αίθουσα ή δεν βγήκες. Τη σκέφτηκες ή δεν τη σκέφτηκες και την επόμενη μέρα. Απλά πράγματα.
Πρώτο λοιπόν που μου έρχεται στη μνήμη τώρα είναι το «Προσοχή Πόθος!» του Άνγκ Λι. Ένα δύσκολο θέμα: η παράφορη σχέση μιας φοιτήτριας της αντίστασης με τον αξιωματικό κατακτητή, που ο σκηνοθέτης το διεκπεραιώνει με αριστουργηματικό τρόπο μέσα σε μια θαυμάσια ατμόσφαιρα εποχής. Θυμάμαι και το «4 μήνες, 3 βδομάδες και 2 μέρες» του Κριστιάν Μουνγκίου. Ένα έργο γροθιά στο στομάχι! Η ανατριχιαστική έκτρωση με τα παρελκόμενα, μιας κοπέλας στη Ρουμανία του Τσαουσέσκου. Και με πόσο απλό και λιτό τρόπο χειρίζεται ο σκηνοθέτης το θέμα! Είμαι άντρας και συγκλονίστηκα. Σκέφτομαι τις γυναίκες και τις νέες κοπέλες που έτυχε να το δουν! Η «Άκρη του Ουρανού» του Φατίχ Ακίμ υπερπήδησε με αριστοτεχνικό τρόπο εθνικά σύνορα και φυλές, χαρίζοντας μας τρυφερότητα και αγάπη. Η σκηνή του θρήνου της Χάνα Σιγκούλα, στο δωμάτιο του ξενοδοχείου, για τη χαμένη της κόρη, νομίζω ότι περνάει στο Πάνθεον του παγκόσμιου κινηματογράφου. Άσε εκείνο το «Ταξίδι στην Άγρια Φύση» του Σον Πεν. Με εκείνη την πραγματική ιστορία ενός νεαρού που εγκαταλείπει όλα του τα υπάρχοντα και πάει να ζήσει στην Αλάσκα συναντώντας στη διαδρομή του την αγάπη, την άδολη και ανθρώπινη αγάπη με κορυφαία στιγμή: τη σκηνή με τον μοναχικό γέροντα.
Άφησα τελευταία την ταινία του Ρόϊ Άντερσον : «Εσείς οι ζωντανοί!», από την οποία είναι και η φωτογραφία στην κορυφή του κειμένου. Ο τίτλος, όπως γράφει στην αρχή, είναι από ένα συγκλονιστικό ποίημα του Γκαίτε που εγώ αγνοούσα: Χαρείτε εσείς οι ζωντανοί / πριν το κρύο κύμα της Λήθης / γλείψει το πόδι σας. Πρόκειται για ένα εικαστικό αριστούργημα. Κάθε σκηνή και ζωγραφικός πίνακας. Πριν από 6 χρόνια ο σουηδός αυτός μας είχε ξαναδώσει τα «Τραγούδια από τον δεύτερο όροφο». Είναι ένα κινηματογραφικό στυλ που δεν μοιάζει με κανένα άλλο!
Αυτά είναι τα έργα που εγώ ξεχώρισα από όσα είδα. Θα χαιρόμουν τα σχόλια σας όχι μόνο για αυτά αλλά και για άλλα που σας συγκίνησαν.

" Ραντεβού τον Σεπτέμβριο"

Η φράση αυτή παλαιότερα οριοθετούσε τις κινηματογραφικές σαιζόν. Γραφόταν με καλλιγραφικά γράμματα σε ένα στενόμακρο πανί που έμπαινε πάνω από τις εισόδους των κινηματογράφων γύρω στα τέλη Μάη και έμενε εκεί μέχρι τα τέλη Σεπτέμβρη. Στο ενδιάμεσο δούλευαν τα θερινά με επαναλήψεις. Έπαιζαν έργα του χειμώνα αλλά και επιτυχίες παλαιότερων χρόνων. «Χιροσίμα αγάπη μου», «Ο κλέφτης των ποδηλάτων», «Λα στράντα», «Όσο υπάρχουν άνθρωποι», ήταν κάποιες από τις ταινίες που παίζονταν κάθε καλοκαίρι. Με σπιθουράκια και γρατζουνιές και με φθαρμένες κόπιες παιζόντουσαν αλλά οι θεατές έδειχναν κατανόηση. Άλλωστε το εισιτήριο ήταν πολύ φτηνό σε σχέση με τους χειμωνιάτικους, σχεδόν το μισό.
Τώρα οι κινηματογραφικές σαιζόν ισοπεδώθηκαν μέσα από έναν αέναο κύκλο πρώτων προβολών όχι μόνο στις αίθουσες με τον κλιματισμό αλλά και στα θερινά που τώρα είναι πανάκριβα. Προχτές στους Αμπελοκήπους με 8 Ευρώ εισιτήριο ακούγαμε το καζανάκι από διαμέρισμα της διπλανής πολυκατοικίας και την ημερήσια σύνοψη των αγωνισμάτων του Πεκίνου, από κάποια τηλεόραση ενός άλλου.
Άσε τις μάσες που πέφτουν. Τώρα έχουν προστεθεί και σάντουιτς και σουβλάκια ακόμη και μπιφτέκια. Δυό διπλανοί μας συνθεατές, ένας άντρας και μια γυναίκα, δεν έπαψαν να μασάνε ούτε ένα λεπτό. Είναι κάποιοι ευτραφείς συμπολίτες μας, βλέπεις, που πρέπει να πέφτουν σε αμηχανία ή και κατάθλιψη όταν σταματούν να δουλεύουν οι σιαγώνες τους. Ενώ κάποιοι άλλοι δεν χορταίνουν το κάπνισμα! Τρεις νεαροί μπροστά μας άναβαν το ένα τσιγάρο μετά το άλλο. Μόνο δυο κοπέλες δίπλα μας είχαν κάποια κενά γιατί φουμάριζαν στριφτό και η διαδικασία αυτή τους έπαιρνε κάποιο χρόνο.
Δυο άλλες κοπέλες πίσω μας δεν έβαλαν γλώσσα μέσα τους. Μιλούσαν ακατάπαυτα πολλές φορές ταυτόχρονα. Έλεγαν για κάποιον που δεν τηλεφώνησε παρ’ ότι ξέρανε ότι είχε γυρίσει από τις διακοπές του. Έλεγαν για κάποιαν άλλη. Έλεγαν ….έλεγαν, πολλά και διάφορα που ξέφυγαν της προσοχής μας γιατί έπρεπε να παρακολουθήσουμε, βλέπεις, και το έργο! Οι κοπέλες αυτές πρέπει να ανήκουν σε μια ιδιαίτερη και πολυάριθμη κατηγορία ανθρώπων που αρέσκονται να κουβεντιάζουν μπροστά στην μεγάλη οθόνη. Και έχω συναντήσει πάμπολλους τέτοιους στη μακρά σινεφίλ διαδρομή μου. Κάποιοι ανεξήγητοι βαθύτεροι λόγοι σε συνδυασμό με την εναλλαγή των εικόνων, διεγείρουν φαίνεται τον ομιλητικό τους οίστρο με τέτοια ένταση, όπως σε κάποιους άλλους άλλα πράγματα, διεγείρουν τη γενετήσια ορμή.
Αλλά το κερασάκι ήτανε στο τέλος όταν μας έβγαλαν από αλλού, όχι από εκεί που μπήκαμε. Γυρίσαμε κάτι στριφογυριστές σκάλες στρίψαμε από ‘δω στρίψαμε από ΄κει και αντί για την κατάφωτη λεωφόρο από όπου μπήκαμε, βρεθήκαμε σε ένα θεοσκότεινο στενό όπου τρομάξαμε να προσανατολιστούμε. Αυτό το φρούτο είναι καινούργιο και μου θυμίζει τις παλιές, παράνομες, χαρτοπαικτικές λέσχες με τις κρυφές εξόδους από όπου φυγάδευαν τους πελάτες τους στις εφορμήσεις της αστυνομίας.
Ξέφυγα όμως. Τον απολογισμό, με κάποια αξιολόγηση, της περασμένης κινηματογραφικής σαιζόν -όπως ορίζεται με το παλαιό σύστημα- ήθελα να κάνω και έπεσα σε άλλα χωράφια. Θα επανέλθω.

Ο PAUL VALERY ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ

...Κάθε λέξη, κάθε μια από τις λέξεις που μας επιτρέπουν να διασχίζουμε τόσο γρήγορα το διάστημα μιας σκέψης, μου φαίνεται σαν μια από αυτές τις ελαφρές σανίδες που ρίχνουμε πάνω από ένα χαντάκι ή ένα ρήγμα και που ανέχονται το πέρασμα ενός ανθρώπου. Πρέπει όμως κανείς να περάσει χωρίς να πιέσει, χωρίς να σταματήσει και κυρίως, ας μη διασκεδάσει χορεύοντας πάνω στη λεπτή σανίδα για να δοκιμάσει την αντοχή της! Η εύθραυστη γέφυρα αμέσως χάνει την ισορροπία της ή σπάζει και όλα πέφτουν στα βάθη. Συμβουλευτείτε την εμπειρία σας και θα δείτε ότι δεν καταλαβαίνουμε τους άλλους και ότι δεν καταλαβαίνουμε τους εαυτούς μας, παρά χάρη στην ταχύτητα του περάσματός μας από τις λέξεις. Δεν πρέπει καθόλου να βαραίνεις επάνω τους, διαφορετικά κινδυνεύεις να δεις τον πιο σαφή λόγο να αποσυντίθεται σε αινίγματα, σε αυταπάτες λιγότερο ή περισσότερο περίτεχνες....

Βαλερύ: Επιλογή από το έργο του. Εκδόσεις στιγμή, 1996

Γιατί navarino-s

navarino-s: Ο αναφερόμενος στο Ναβαρίνο που όπως προέκυψε τώρα τελευταία γράφεται με β και όχι με υ. Γιατί η λέξη προέρχεται, λέει, από το σλάβικο Ναβάρ που σημαίνει σφεντάμι. Και έχει ουκ ολίγα σφεντάμια επάνω το κάστρο. Πιο παλιά ίσχυε η εκδοχή ότι η ρίζα της λέξης προερχόταν από το nave (νάυς) που είχε να κάνει με πλοίο. Είμαι και από εκεί κοντά και από μικρά παιδιά κατεβαίναμε με τις οικογενειές μας και παραθερίζαμε για 15 μέρες στη θάλασσα. Φτιάχναμε καλύβες στη ρίζα του κάστρου και πολλές φορές με το σούρουπο ανεβαίναμε πάνω στις πολεμίστρες για να αγναντέψουμε την απεραντοσύνη του πελάγου που μας έκρυβε ο όγκος του. Δείχναμε με το χέρι που πέφτει η Λιβύη και που η Ιταλία. Μα ένα φόβο όμως πάντα τον είχαμε, όχι για τους σκορπιούς και τα φίδια που ήταν παντού και τα βλέπαμε, αλλά από μια άλλη ιδέα που μας σφήνωνε στο μυαλό: μη τυχόν και δούμε να ξεπροβάλλει από πουθενά κανένας σιδερόφρακτος ιππότης του Βιλαρδουίνου.